+992-224-52-78 
Қонуни
Ҷумҳурии Тоҷикистон
Дар бораи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ
(Ахбори маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, соли 2011, №12, мод. 854;)
Қонуни мазкур ба таъмини асосҳои ҳуқуқӣ, иқтисодӣ ва ташкилии суғуртаи ҳатмии нафақавии касбии кормандоне равона шудааст, ки шароити меҳнаташон махсус мебошад ва бо намудҳои алоҳидаи фаъолияти касбӣ машғуланд.
БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ
Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ
Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:
- суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ - низоми аз ҷониби давлат муқарраргардидаи муносибатҳоеро дар бар мегирад, ки аз ҷамъоварии маблағи аз ҳисоби саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ пардохтаи корфармо ба кормандони шароити меҳнаташон махсус ва бо намудҳои алоҳидаи фаъолияти касбӣ (минбаъд - корҳои шароиташон махсус) машғул ва аз истифодабарии ин маблағҳо барои пардохти нафақа бо сабаби шароити махсуси меҳнат иборат мебошад;
- муассисаи суғурта - мақомоти ваколатдори давлатие, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолиятро оид ба суғуртаи ҳатмии нафақавӣ амалӣ менамояд;
- суғуртакунанда - корфармо аз ҷумлаи шахсони ҳуқуқӣ (аз ҷумла шахсони ҳуқуқӣ бо сармоягузории хориҷие, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолият менамоянд), намояндагию филиалҳои онҳо ва соҳибкорони инфиродӣ, ки тибқи шартномаҳои меҳнатӣ корҳои шароиташон махсусро пешниҳод намуда, саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбиро пардохт менамояд;
- шахси суғурташуда - шахси воқеие, ки ба ӯ барои иҷрои корҳои шароиташон махсус саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ пардохт карда мешавад;
- саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ - пардохтҳои ҳатмии суғуртакунанда барои ҷамъоварии маблағҳо ҷиҳати таъминоти нафақавии касбӣ;
- собиқаи касбӣ - давомнокии кори шароиташон махсуси шахси суғурташудае, ки дар давоми он ба ӯ саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ пардохт гардидааст;
- собиқаи махсус - давомнокии кори шароиташ махсус, ки барои нафақаи меҳнатии имтиёзнок аз рӯи синну сол вобаста ба шароити махсуси меҳнат ё ба нафақаи меҳнатӣ барои хизмати дарозмуддат мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқ медиҳад;
- давраи пеш аз мӯҳлати нафақавии шахси суғурташуда - давраи аз моҳи баъди моҳе, ки шахси суғурташуда барои таъини нафақаи касбии пеш аз мӯҳлат муроҷиат кардааст, то моҳи расидан ба синни ниҳоии нафақавӣ;
- андӯхтҳои нафақавии касбӣ - маблағе, ки барои нафақаи касбии шахси суғурташуда аз ҳисоби саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ ва даромадҳо аз ҳисоби сармоягузории он ҷамъгардида пардохта мешавад;
- нафақаи касбӣ - маблағи ҳармоҳае, ки аз ҳисоби андӯхтҳои нафақавии касбӣ дар шакли нафақаи касбии пеш аз мӯҳлат ё нафақаи касбии иловагӣ пардохт карда мешавад;
- нафақаи касбии пеш аз мӯҳлат - нафақаи касбие, ки ба шахси суғурташуда дар давраи пеш аз расидан ба синни ниҳоии нафақавӣ пардохт мешавад;
- қисми касбии суратҳисоби инфиродии шахси суғурташуда - шакли баҳисобгирии махсус, ки дар он маблағи саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ, натиҷаҳои сармоягузорӣ, пардохтҳо ба шахси суғурташуда, давомнокии собиқаи касбӣ ва дигар маълумоти зарурӣ, ки ҷиҳати амалӣ намудани ҳуқуқҳо барои пардохт аз ҳисоби маблағи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ мутобиқи Қонуни мазкур инъикос мегардад.
Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ
Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.
Моддаи 3. Принсипҳои асосии ташкил ва амали суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ
Суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ аз рӯи принсипҳои зерин ташкил меёбад ва амал мекунад:
- масъулияти корфармоён оид ба эҳтимолияти паст гардидани қобилияти кории корманд дар натиҷаи ба корҳои шароиташон махсус машғул будан то расидан ба синни ниҳоии нафақавӣ;
- пешниҳод намудани нафақаи касбӣ то расидан ба синни ниҳоии нафақавӣ ё дар намуди пардохти иловагӣ ба нафақа баъди расидан ба синни ниҳоии нафақавӣ бо мақсади ҷуброни музди меҳнате, ки дар натиҷаи қатъ гардидани корҳои шароиташон махсус аз он маҳрум шудааст;
- интихоби ҷуброни корҳои шароиташон махсус аз ҷониби шахси суғурташуда;
- бо роҳи андӯхт ҷамъоварӣ кардани маблағи пардохти нафақаҳои касбӣ;
- ҳамарзишии андозаи нафақаи касбӣ ба ҳаҷми андӯхтҳои нафақавӣ;
- шарикии иҷтимоӣ ҳангоми амалӣ гардонидани суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ;
- назорати давлатӣ ба амалигардонии суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ.
БОБИ 2. СУБЪЕКТҲОИ СУҒУРТАИ ҲАТМИИ НАФАҚАВИИ КАСБӢ
Моддаи 4. Субъектҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ
Субъектҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ инҳоянд:
- суғуртакунанда (корфармо);
- муассисаи суғурта;
- шахси суғурташуда.
Моддаи 5. Кормандоне, ки бояд мавриди суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ қарор гиранд
1. Бо назардошти шартҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур шахсони зерин бояд мавриди суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ қарор гиранд:
- кормандоне, ки рӯзи пурраи корӣ ба корҳои зеризаминӣ ва корҳои шароиташон махсусан зарарноку махсусан вазнин машғуланд;
- кормандоне, ки рӯзи пурра дар шароити зарарноку вазнин кор мекунанд;
- кормандоне, ки рӯзи пурра бевосита дар конҳои зеризаминӣ ва кушода (аз ҷумла ҳайати шахсии қисмҳои наҷотдиҳии кормандони конҳо) ангишт, сланетс ва маъданҳои дигар истихроҷ мекунанд, дар сохтмони шахтаю конҳо машғули кор мебошанд, инчунин кормандони касбҳои пешбари ин корҳо: поккорони конҳо, нақбканҳо, маъданканҳо, мошинкорони мошинҳои ҳамлу нақли маъдан;
- занҳои тракторчӣ, тракторчӣ - мошинкори истеҳсолоти кишоварзӣ, дигар соҳаҳои иқтисодиёт, мошинкори мошинҳои бинокорӣ, роҳсозӣ ва боркунандаю борфуроранда;
- занҳое, ки дар истеҳсолоти бофандагии меҳнаташ пуршиддат ва вазнин кор мекунанд;
- мардҳои тракторчӣ, мошинкори истеҳсолоти кишоварзӣ, ки маҳсулоти кишоварзӣ истеҳсол мекунанд;
- занҳои говҷӯш (операторони мошинҳои говҷӯшии фермаҳои механиконидашуда);
- коргарони бригадаҳои локомотивҳо ва гурӯҳҳои алоҳидаи кормандоне, ки ба ташкили корҳои бору мусофиркашонӣ бевосита машғул буда, бехатарии ҳаракатро дар нақлиёти роҳи оҳан таъмин мекунанд;
- ронандагони автомобилҳои боркаши шахтаҳо, конҳои маъдан, конҳои кушода, ки ангишт, сланетс, маъдан ва сангу хок мекашанд;
- кормандони экспедитсияҳо, гурӯҳҳо, дастаҳо, бригадаю участкаҳои корҳои саҳроии иктишофи гидрологӣ, ҷангалдорӣ ва корҳои таҳқиқотӣ;
- ронандагони воситаҳои нақлиёти мусофиркашонии шаҳрӣ;
- кормандоне, ки парвози ҳавопаймоҳои гражданиро бевосита идора менамоянд;
- муҳандису техникҳои хизматрасонии бевоситаи ҳавопаймоҳои гражданӣ;
- ҳайати ҳавонавардон ва озмоишгарони ҳавопаймоҳои гражданӣ;
- ходимони ҳавопаймоҳо;
- занҳое, ки тамоми мавсим пахтаю тамоку парваришу ҷамъоварӣ мекунанд;
- мардҳое, ки тамоми мавсим пахта парвариш ва ҷамъоварӣ мекунанд;
- гурӯҳҳои алоҳидаи кормандони соҳаи маориф;
- гурӯҳҳои алоҳидаи кормандони соҳаи тандурустӣ;
- гурӯҳҳои алоҳидаи ҳунарпешаҳои театр ва муассисаю коллективҳои дигари театру тамошогоҳҳо;
- варзишгарони касбӣ.
2. Рӯйхат ва номгӯйи корҳои шароиташон махсусан зарарнок ва махсусан вазнинро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мекунад.
Моддаи 6. Ташкили шароит барои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ
1. Шароит барои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ аз ҷониби корфармое, ки ҷойҳои кори шароиташ махсус дорад, тариқи бастани шартнома бо муассисаи суғурта муҳайё карда мешавад. Шартномаи муҳайё кардани шароит барои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ ба мӯҳлате, ки корфармо ва муассисаи суғурта муайян менамоянд, баста мешавад. Дар ҳолати зарурӣ эътибори шартнома метавонад ба мӯҳлати нав тамдид карда шавад.
2. Бо шартномаи коллективӣ байни корфармо ва кормандон метавонад ӯҳдадории корфармо оид ба пардохти иловапулии ҷубронӣ ба музди меҳнати ин ё он гурӯҳи кормандони шароити корашон махсус (ба истиснои шахсоне, ки дар конҳои зеризаминӣ, шароити махсусан зарарноку махсусан вазнин кор кардаанд), ки бо назардошти маблағи саҳмҳои бо Қонуни мазкур пешбинишуда муайян мегардад, пешбинӣ карда шавад. Агар шартномаи коллективӣ ӯҳдадории корфарморо оид ба пардохти иловапулии ҷубронӣ ба музди меҳнати кормандони дар қисми мазкур қайдгардида пешбинӣ намояд, барои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбии ин кормандон аз ҷониби корфармо шароит муҳайё карда намешавад.
3. Қарори пардохти иловапулии ҷубронӣ ба музди меҳнат дар асоси қисмати дахлдори шартномаи коллективӣ ба мӯҳлати на камтар аз се сол қабул гардида, аз тарафи корфармо бо санади меъёрии дохилӣ тасдиқ карда мешавад.
4. Барои шахсоне, ки дар муассисаи суғурта суғурта шудаанд ва дар конҳои зеризаминӣ, дар шароити махсусан зарарноку вазнин кор кардаанд, нафақаи касбӣ муқаррар мегардад ва ҳармоҳа аз рӯзи муқаррар намудан то ба итмом расидани давраи нафақавии пеш аз мӯҳлат пардохт карда мешавад.
БОБИ 3. ТАРИФ, ЗАМИНАИ САҲМБАНДӢ ВА ПАРДОХТҲО АЗ ҲИСОБИ МАБЛАҒИ СУҒУРТАИ ҲАТМИИ НАФАҚАВИИ КАСБӢ
Моддаи 7. Ташаккул ва хароҷоти маблағи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ
1. Маблағи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ аз ҳисоби саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ ва даромади нигоҳдории онҳо ҷамъоварӣ мешавад.
2. Маблағи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба суғуртаи ҳатмии нафақавӣ дар бонкҳои ҷумҳурӣ нигоҳ дошта мешавад.
3. Нигоҳдорӣ ва бозпасгардонии маблағи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбиро муассисаи суғурта кафолат медиҳад.
4. Маблағи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ моликияти инфиродӣ ба ҳисоб рафта, наметавонад ба дигар мақсадҳои пешбининакардаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ харҷ карда шавад, инчунин маблағи мазкур наметавонад барои ситонидани қарзи муассисаи суғурта, бонки ваколатдор, суғуртакунандагон ва шахсони суғурташуда харҷ карда шавад.
Моддаи 8. Саҳмҳо барои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ
1. Саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ ба кормандоне пардохт мегардад, ки ба корҳои мансуб ба номгӯйи корҳои шароиташон махсус машғул мебошанд.
2. Объекти ҳисоби саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ ҳама гуна пардохтҳои пулие мебошанд, ки ба корманд бо сабаби машғул будан ба корҳои мансуб ба номгӯйи корҳои шароиташон махсус ҳисоб шудаанд.
3. Саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ ба муассисаи суғурта ҳармоҳа пардохт карда мешавад.
4. Агар маблағи саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбии ба муассисаи суғурта пардохтгардида аз маблағи тибқи талаботи моддаи 12 Қонуни мазкур пардохтшаванда кам бошад ва корфармо - пардохткунандаи саҳмҳо маблағи фарқиятро дар давоми понздаҳ рӯзи баъди пешниҳод намудани эъломия оид ба саҳмҳои суғуртавӣ муқарраргардида нагузаронад, мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба ҷамъоварии саҳмҳои суғуртавӣ аз ҳолати воқеӣ ба таври хаттӣ корфармо - пардохткунанда ва муассисаи суғуртаро огоҳ намуда, ҷиҳати ситонидани маблағи саҳми суғуртавии кампардохтгардида чора меандешад.
5. Саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ барои кормандоне, ки ба синни ниҳоии нафақавӣ расидаанд, пардохт карда намешавад.
Моддаи 9. Пардохткунандаҳои саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ
Пардохткунандаҳои саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ корфармоёне мебошанд, ки ҷойҳои кории шароиташон махсус доранд ва саҳмҳои суғуртавиро барои кормандоне, ки дар ин ҷойҳо кор мекунанд, пардохт менамоянд.
Моддаи 10. Заминаи саҳмбандии суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ
Заминаи саҳмбандии суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ ҳамчун маблағи пардохти бо моддаи 8 Қонуни мазкур пешбининамудае, ки пардохткунандаи саҳмҳо дар давраи ҳисоботӣ барои кормандон ҳисоб намудааст, муайян карда мешавад.
Моддаи 11. Маблағҳое, ки барои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ саҳмбандӣ намешаванд
Маблағҳои зерини суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ саҳмбандӣ намешаванд:
1) кӯмакпулиҳои давлатие, ки дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохт мешаванд;
2) ҳама намудҳои ҷубронпулии бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқарраргардидаи вобаста ба:
- товони зарари маъюбӣ дар натиҷаи ҳодисаи нохуш дар истеҳсолот ё бемории касбӣ;
- ҷуброни маблағи пардохтшуда барои манзили зист, хизматрасонии коммуналӣ ва сӯзишворӣ;
- пардохти маблағи арзиши таъминоти озуқа ва молҳо;
- ҷубронпулии аз кор озод намудан ё рухсатии меҳнатии истифоданашуда;
- пардохти маблағи арзиши либоси махсус ва пойафзоли корӣ;
- маблағи ёрии моддӣ ва дигар пардохтҳои яквақтаина;
- хароҷоти сафари хизматӣ;
- хароҷоти дигаре, ки ба иҷрои вазифаи асосии корманд вобаста намебошад.
Моддаи 12. Тарифҳои саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ
1. Ба пардохткунандагони саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбии дар моддаи 9 Қонуни мазкур зикршуда тарифҳои зерин муқаррар карда мешаванд:
- дар сурате, ки заминаи саҳмбандӣ барои ҳар як корманд дар алоҳидагӣ то ба андозаи бист нишондиҳанда барои ҳисобҳоро ташкил намояд, саҳми суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ барои кормандони дар сархатҳои якум, сеюм ва чоруми қисми 1 моддаи 5 Қонуни мазкур дарҷгардида 10 фоиз ва барои кормандони дигаре, ки шароити корашон махсус мебошад, 5 фоизи даромади воқеиро ташкил медиҳад;
- дар сурате, ки заминаи саҳмбандӣ барои ҳар як корманд дар алоҳидагӣ аз андозаи бист нишондиҳанда барои ҳисобҳо зиёд бошад, саҳми суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ барои кормандони дар сархатҳои якум, сеюм ва чоруми қисми 1 моддаи 5 Қонуни мазкур дарҷгардида 10 фоиз ва барои кормандони дигаре, ки шароити корашон махсус мебошад, 5 фоизи андозаи бист нишондиҳанда барои ҳисобҳоро ташкил медиҳад.
2. Маблағи ҳисобгардидаи саҳми суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ барои ҳар як корманди дар қисми 1 моддаи 5 Қонуни мазкур нишондодашуда наметавонад аз 1 фоизи андозаи бист нишондиҳанда барои ҳисобҳо кам бошад.
Моддаи 13. Давраи ҳисоббаробаркунӣ
Давраи ҳисоббаробаркунӣ оид ба саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ соли тақвимӣ ба ҳисоб меравад.
Моддаи 14. Тартиби ҳисоби саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ ва мӯҳлати пардохти онҳо
1. Саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ аз рӯи ҷамъбасти давраи ҳисоббаробаркунӣ на дертар аз 30 марти соли баъди давраи ҳисоббаробаркунии сипаришуда, бо назардошти заминаи саҳмбандии суғуртавӣ аз аввали соли тақвимӣ ва тарифҳои бо моддаи 12 Қонуни мазкур пешбинишуда пардохт карда мешавад.
2. Пардохткунандагони саҳмҳо ӯҳдадоранд баҳисобгириро оид ба ҳар як корманде, ки барояшон саҳмҳо пардохт мегардад, дар алоҳидагӣ, аз рӯи маблағҳои ҳисобшудаи даромад ва саҳмҳои суғуртавии мансуб ба ин даромадҳояшон ба роҳ монанд.
3. Пардохткунандагони саҳмҳо ба муассисаи суғурта на дертар аз 30 марти соли баъди давраи ҳисоббаробаркунии сипаришуда эъломияи саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбиро пешниҳод менамоянд.
Моддаи 15. Назорат аз рӯи саҳмбандӣ ва пардохти саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ
Назорати саҳмбандӣ ва пардохти саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ ба зиммаи мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба суғуртаи ҳатмии нафақавӣ буда, онро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.
Моддаи 16. Пардохтҳо аз ҳисоби маблағи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ
1. Нафақаи шахсоне, ки корхонаҳои шароити корашон махсус ва корфармо, ки мувофиқи Қонуни мазкур ба муассисаи суғурта саҳмҳоро барояшон пардохт намудааст, аз ҳисоби маблағи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ пардохта мешавад.
2. Агар шахси суғурташуда барои таъини пардохтҳо аз ҳисоби маблағи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ муроҷиат накунад ё маблағи нафақавии андӯхта дар мӯҳлати бо моддаи 20 Қонуни мазкур муқарраршуда ба шахсони дар моддаи 17 Қонуни мазкур зикргардида дода нашавад, маблағи дар қисми касбии суратҳисоби инфиродӣ ба ҳисоб гирифташуда ба захираи буҷети муассисаи суғурта гузаронидашуда, суратҳисоб бо тартиби муқарраргардида пӯшида мешавад.
3. Шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон истиқомат мекунанд, ба гирифтани пардохтпулиҳо аз ҳисоби маблағи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ дар асосҳои умумии барои шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон муқарраргардида ҳуқуқ доранд, ба шарте, ки санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон тартиби дигареро пешбинӣ накарда бошанд.
Моддаи 17. Додани маблағи андӯхтҳои нафақавӣ мавриди фавти шахси суғурташуда
1. Мавриди фавти шахси суғурташуда маблағи андӯхти нафақавии дар қисми касбии суратҳисоби инфиродии ӯ ба ҳисоб гирифташуда дар мӯҳлати муқаррарнамудаи моддаи 23 Қонуни мазкур ба ворисони ӯ дода мешавад.
2. Дар сурати набудани ворисон маблағи андӯхти нафақавии дар қисми касбии суратҳисоби инфиродӣ ба ҳисоб гирифташуда тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешавад.
Моддаи 18. Ҷуброни хароҷоти фаъолияти муассисаи суғурта
1. Хароҷоти фаъолияти муассисаи суғурта аз ҳисоби даромади сармоягузории маблағи нафақавӣ ҷуброн карда мешавад.
2. Ҳадди ниҳоии андозаи хароҷоти зикршударо Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд, вале он наметавонад аз 15 фоизи даромади сармоягузории маблағи андӯхти нафақавӣ зиёд бошад.
Моддаи 19. Истифодаи маблағи андӯхти нафақавӣ
Маблағи андӯхти нафақавӣ танҳо барои мақсадҳои пешбининамудаи моддаҳои 16 - 18 ва 26 Қонуни мазкур харҷ карда мешавад.
БОБИ 4. ҲУҚУҚ ВА ӮҲДАДОРИҲОИ СУБЪЕКТҲОИ СУҒУРТАИ ҲАТМИИ НАФАҚАВИИ КАСБӢ
Моддаи 20. Ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои шахси суғурташуда
1. Шахси суғурташуда ҳуқуқ дорад:
- аз суғуртакунанда дар бораи саҳмҳои пардохтшуда барои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ ва дигар маълумоти ба муассисаи суғурта пешниҳодшударо талаб намояд;
- дар бораи дастрасии маълумот оид ба вазъи ҷории қисми касбии суратҳисоби инфиродиаш ба муассисаи суғурта муроҷиат намояд;
- барои таъини нафақа аз ҳисоби маблағи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ дар шакли нафақаи касбӣ дар давоми на дертар аз панҷ сол баъди расидан ба синни ниҳоии нафақавӣ муроҷиат намояд;
- дар сурати риоя нагардидани ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии худ бо шикоят аз рӯи фаъолияти суғуртакунанда ба муассисаи суғурта муроҷиат намояд. Дар сурати ба чораҳои андешидаи ин мақомот розӣ набудани шахси суғурташуда ӯ метавонад ба суд муроҷиат намояд.
2. Шахси суғурташудае, ки ба ӯ нафақаи касбӣ таъин карда шудааст, ӯҳдадор аст дар бораи ҳолатҳое, ки ба пардохти маблағи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ таъсир мерасонанд, дар мӯҳлати на дертар аз як моҳи пас аз воқеъ шудани ҷунин ҳолат ба муассисаи суғурта хабар диҳад.
Моддаи 21. Ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои суғуртакунанда
1. Суғуртакунанда ҳуқуқ дорад аз муассисаи суғурта дар бораи саҳмҳои воридшудаи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ ва собиқаи касбии шахси суғурташуда маълумот талаб намояд.
2. Суғуртакунанда ӯҳдадор аст:
- бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ шароити меҳнатро дар ҷойҳои корӣ арзёбӣ намояд;
- бо тартиби муқарраршуда номгӯйи ҷойҳои кории шароиташ махсусро тасдиқ намояд;
- саҳмпулиҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбиро сари вақт ва тибқи муқаррароти Қонуни мазкур пардохт намояд;
- дар бораи шахсони суғурташуда ба муассисаи суғурта барои баҳисобгирии қисми касбии суратҳисоби инфиродӣ маълумоти зарурӣ пешниҳод намояд;
- ба шахси суғурташуда дар бораи саҳмпулиҳои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбии ҳисобкарда ва пардохтшуда, инчунин дар бораи собиқаи касбӣ маълумот пешниҳод намояд;
- дар сурати пеш омадани ҳолатҳое, ки ба ҳуқуқи шахси суғурташуда барои гирифтани нафақаи касбии пеш аз мӯҳлат (пардохти он) таъсир мерасонанд, дар мӯҳлати на дертар аз як моҳи пас аз вуқӯъ омадани чунин ҳолатҳо ба муассисаи суғурта хабар диҳад.
Моддаи 22. Вазифаҳои муассисаи суғурта
Муассисаи суғурта вазифадор аст:
- саҳмпулии суғуртаи ҳатмии нафақавии касбиро ба ҳисоб гирад;
- маблағи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбиро дар бонки ваколатдор нигоҳ дорад;
- ба шахсони суғурташуда дар бораи вазъи кунунии қисми касбии суратҳисоби инфиродии онҳо ва ба суғуртакунанда оид ба саҳмпулиҳои воридшудаи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ, инчунин собиқаи касбии шахсони суғурташуда маълумот пешниҳод намояд;
- маблағи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбиро танҳо барои мақсадҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ истифода барад;
- маблағи нафақаҳои касбиро ҳисоб, таъин ва пардохт намояд;
- дигар талаботҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии дар асоси он қабулгардидаро риоя намояд.
Моддаи 23. Қисми касбии суратҳисоби инфиродии шахси суғурташуда
1. Бо мақсади таъмини баҳисобгирии пурраву саривақтӣ ва иҷрои ӯҳдадориҳои шахсони суғурташуда пешбурди қисми касбии таркиби суратҳисоби инфиродӣ аз ҷониби муассисаи суғурта амалӣ карда мешавад.
2. Тартиби пешбурди суратҳисоби инфиродӣ дар бораи баҳисобгирии инфиродӣ дар низоми суғуртаи давлатии нафақавӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим карда мешавад.
3. Даромади сармоягузорӣ дар суратҳисоби инфиродӣ на камтар аз як маротиба дар як сол ва на дертар аз 30 марти соли ояндаи пас аз соли ҳисоботӣ инъикос карда мешавад, ба шарте, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро пешбинӣ накарда бошад.
4. Дар сурати қатъ кардани шартномаи меҳнатӣ, инчунин дар сурати мавҷудияти дигар асосҳои қонунӣ барои қатъ ё манъ кардани вазифаҳои корфармо оид ба пардохти саҳмпулии суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ, суратҳисоби инфиродии шахси суғурташуда то иҷрои ӯҳдадориҳои ба зимма гузоштаи шахси суғурташуда ё гузаштани мӯҳлати пешбининамудаи муроҷиат тибқи Қонуни мазкур кушода нигоҳ дошта мешавад.
5. Дар сурати аз ҷониби ворисони (вориси) шахси суғурташудаи фавтида пешниҳод намудани васиятнома ё шаҳодатномаи ҳуқуқи меросгирӣ муассисаи суғурта вазифадор аст, ки дар давоми 10 рӯз маблағи нафақавии дар қисми касбии суратҳисоби инфиродии шахси суғурташуда андӯхтаро ба суратҳисобҳои бонкии ворисон (ворис) гузаронад ва суратҳисоби ӯро бандад.
Моддаи 24. Ҳисоб намудани даромади нигоҳдории маблағи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ
1. Даромади нигоҳдории маблағи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ ҳар сол аз ҷониби муассисаи суғурта ҳисоб карда мешавад.
2. Маблағи андӯхтҳои нафақавие, ки аз ҷониби шахсони суғурташуда ё шахсони ваколатдори онҳо талаб карда нашудаанд, ба қисми даромади нигоҳдории маблағи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбии муассисаи суғурта ворид карда мешавад.
Моддаи 25. Ҳифзи маълумоти фардии шахсони суғурташуда
1. Маълумоти фардии шахсони суғурташуда, ки ташкилотҳои корфармо ва муассисаи суғурта медиҳанд, инчунин дигар маълумоти дар қисми касбии суратҳисоби инфиродӣ мавҷуда иттилооти пинҳонӣ ба ҳисоб мераванд. Мазмун ва ҳаҷми маълумоти фардии додашаванда, нигоҳдошташаванда ва коркардшаванда набояд аз доираи талаботи Қонуни мазкур ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи баҳисобгирии инфиродии низоми суғуртаи нафақавӣ берун барояд. Маълумоти фардӣ ба иттилои шахси сеюм, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, расонида намешавад.
2. Ба маълумоти фардии ташкилоти корфармо ва муассисаи суғурта танҳо шахсони махсуси ваколатдор дастрасӣ доранд. Дар ин маврид шахсони мазкур танҳо ба маълумоте дастрасӣ доранд, ки барои иҷрои вазифаҳои мушаххаси онҳо зарур аст.
3. Роҳбарон, шахсони мансабдор ва кормандони ташкилотҳои корфармо ва муассисаи суғурта, ки мутобиқи Қонуни мазкур дар ҷамъоварӣ, нигоҳдорӣ, ирсол ва истифодаи маълумоти дорои хусусияти махфӣ, ки ба ҷараёни ташаккул ва сармоягузории андӯхтҳои нафақавӣ, инчунин маълумоти қисми касбии суратҳисоби инфиродии шахси суғурташуда иштирок менамоянд, вазифадоранд иҷрои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар бораи иттилооти дастрасиаш маҳдуд таъмин намоянд.
БОБИ 5. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ
Моддаи 26. Таъин ва пардохти нафақаҳои меҳнатӣ ба шахсони суғурташудае, ки то ҷорӣ намудани суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ дар корхонаҳои шароити меҳнаташон махсус кор кардаанд
1. Ба шахсони суғурташудае, ки то ҷорӣ намудани пардохти нафақа аз ҳисоби маблағи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ тибқи муқаррароти моддаи 16 Қонуни мазкур дар корхонаҳои шароити меҳнаташон махсус кор кардаанд ва ба нафақаи касбии пеш аз мӯҳлат ҳуқуқ надоранд, нафақаи меҳнатии имтиёзнок аз рӯи синну сол барои иҷрои корҳои шароиташон махсус ё нафақаи меҳнатӣ барои хизмати дарозмуддат тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъин ва пардохт карда мешавад.
2. Мавриди муайян намудани ҳуқуқи шахси суғурташуда ба чунин намуди нафақаи меҳнатӣ ба сифати илова ба собиқаи махсусе, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ менамояд, собиқаи касбии дахлдори мувофиқ ба инобат гирифта мешавад. Дар ин маврид нафақаи меҳнатӣ бо розигии шахси суғурташуда барои гузаронидани маблағи нафақавии андӯхтаи қисми касбии суратҳисоби инфиродии ӯ бо мақсади ҷуброни хароҷоти вобаста ба маблағгузории нафақаи меҳнатӣ дар давраи то расидан ба синни ниҳоии нафақавӣ таъин ва пардохт карда мешавад.
3. Тартиби гузаронидани маблағи андӯхтҳои нафақавиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.
Моддаи 27. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур
Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.
Моддаи 28. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур
1. Қонуни мазкур ба истиснои моддаҳои 16, 17 ва қисми 2 моддаи 26 аз 1 январи соли 2013 мавриди амал қарор дода шавад.
2. Моддаҳои 16, 17 ва қисми 2 моддаи 26 Қонуни мазкур аз 1 январи соли 2017 мавриди амал қарор дода шаванд.
Президенти
Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ РАҲМОН
ш.Душанбе
26 декабри соли 2011,
№ 790